ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mesua ferrea L.
วงศ์ CALOPHYLLACEAE
ชื่ออื่น ๆ สารภีดอย Ceylon ironwood
ลักษณะทั่วไป
ไม้ต้น สูงได้ถึง ๒๕ เมตร ใบอ่อนสีชมพู ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม รูปหอกแกมขอบขนาน กว้าง ๒-๓ ซม. ยาว ๘-๑๐ ซม. ปลายใบเรียวแหลม ผิวใบทางด้านล่างเป็นคราบขาว เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน ดอกสีขาว ออกเดี่ยวหรือเป็นกระจุก ๒-๓ ดอก บานเต็มที่กว้าง ๖-๙ ซม. ทั้งกลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ ๔ กลีบ เกสรเพศผู้สีเหลือง มีจำนวนมาก รวมกันเป็นกระจุกกลางดอก ผลรูปไข่ป้อม แข็ง กว้าง ๒ ซม. ยาว ๔ ซม.ปลายค่อนข้างโค้งและแหลม มีกลีบแข็ง ๆ หุ้มโคนผล ๔ กลีบ เมล็ดมี ๑-๒ เมล็ด เป็นพืชท้องถิ่นของศรีลังกาและอินเดีย กระจายพันธุ์ลงมาถึงเมียนม่าห์ ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มาเลเซียและอินโดเนเซีย ประเทศไทยพบขึ้นได้ดีตามป่าดิบทางภาคเหนือและภาคใต้ ที่สูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน ๓๐๐ เมตร ดอกมีกลิ่นหอม
พันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคล จังหวัด พิจิตร
ประโยชน์/สรรพคุณ
ราก ขับลมในลำไส้, เปลือก กระจายหนอง, กระพี้ ขับเสมหะในลำคอ, แก่น แก้เลือดออกตามไรฟัน, ใบ สมานแผลสด, ดอก เป็นยาฝาดสมานบำรุงธาตุ ขับลม บำรุงโลหิตและหัวใจขับเสมหะ แก้ไอ, เกสรตัวผู้ บำรุงครรภ์ แก้ไข้
ความสำคัญทางประวัติศาสต์
สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงปลูกกับเจ้าคำก่ายน้อย (เมืองเล็ก ๆ ทางตอนเหนือของ
รัฐฉานในประเทศพม่า) ต้นไม้แห่งคำสัญญาในการช่วยกันรบกับพม่าและจีน ตามตำนานได้กล่าวว่า สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงปลูกกับเจ้าคำก่ายน้อย มีความเชื่อว่า เมื่อใดที่รากไม้พันเกี่ยวเกาะกันเมื่อใด เมื่อนั้นฉานกับสยามจะเป็นใหญ่ปกครองแผ่นดินร่วมกัน ในภายหลังทหารพม่าก็ได้ขุดและตัดรากออกเพื่อไม่ให้สิ่งดังกล่าวเกิดขึ้นจริงได้
Significance
King Naresuan and Chao Kham Gaay Noi of Hsenwi (a small city in the north of Shan State in Myanmar) grew these trees up for the promise of the fighting assistance against Burma and China. From the legend, King Naresuan and Chao Kham Gaay Noi grew these trees because they believed that when the roots were binding together, Siam and Shan would be the great land ruled together, then the Burmese troops dig them and cut the roots to get rid of that belief.