ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb.
วงศ์ RUBIACEAEv
ชื่ออื่น ๆ ลาตา (ตรัง)/ ลุ (สุราษฎร์ธานี)/ ส้มลุ (สุราษฎร์ธานี)/ ส้มเห็ด (ใต้)/ อุโลก (ใต้ ราชบุรี)

ลักษณะทั่วไป
ไม้ต้นผลัดใบ สูง 10-30 ม. ลำต้นเปลาตรง เรือนยอดเป็นพุ่มกลม ค่อนข้างโปร่ง เปลือกของลำต้นชั้นนอกหนา แตกเป็น สะเก็ด สีน้ำตาล เปลือกในสีน้ำตาลแดง กระพี้สีขาว
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ออกเป็น กลุ่มตามปลายกิ่ง แผ่นใบรูปไข่กว้างหรือ รูปไข่กลับแกมรูปรี ขนาด 5-9 x 10-19 ซม. ปลายแหลม โคนมนสอบเล็กน้อย ขอบเรียบ ใบอ่อนมีขน ใบแก่เกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย เส้นแขนงใบข้างละ 6-9 เส้น ก้านใบยาว 1-6 ซม.
ออกดอกเป็นช่อแบบช่อหางกระรอก ที่ ปลายกิ่ง ยาว 7-30 ซม. โคนช่อดอกมี ใบประดับ รูปใบพายรองรับ 1 คู่ กลีบเลี้ยง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปกรวย ปลาย แยก 5 แฉก สีเขียว กลีบดอกรูปทรงคล้าย กลีบเลี้ยงแต่มีขนาด ใหญ่กว่าเล็กน้อย สีแดง เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านเกสรเพศเมีย ยื่นยาวเหนือวงกลีบ
ผล แห้งแตกกลางพู รูปรี ขนาดประมาณ 1 x 3 ซม. ปลายผลชี้ขึ้นไปทางก้านช่อผล

ประโยชน์/สรรพคุณ
ราก แก่นและเปลือกต้น มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้พิษต่าง ๆ ช่วยระงับความร้อน ใช้เป็นยาขับพิษร้อนถอนพิษไข้ แก้ไข้ตัวร้อน ไข้หวัด แก้ไข้จับสั่น
ใบและราก ใช้เป็นยาภายนอกแก้ไขข้ออักเสบ แก้ปวดบวมแดงตามข้อ
ใบ มีรสร้อน น้ำคั้นจากใบทาแก้เจ็บตา ตาอักเสบ