ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ficus benghalensis L.
วงศ์ MORACEAE
ชื่ออื่น ๆ กร่าง

ลักษณะทั่วไป
ไม้ต้น ขนาดใหญ่ สูง ๒๕-๓๐ เมตร แตกกิ่งก้าน สาขามาก มีพูพอน ทุกส่วนมีน้ำยางขาว มีรากอากาศย้อยออกมาจากกิ่งจำนวนมาก
ใบ รูปไข่กว้าง แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านล่างมีขนนุ่ม กว้าง ๗-๑๔ ซม. ยาว ๑๐-๑๔ ซม.โคนใบมน ปลายใบแหลม ใบอ่อนมีหมวกยอดสีน้ำตาลคลุม
ดอก สีนวล ออกเป็นช่อสั้นๆ ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกแยกเพศขนาดเล็กจำนวนมากเรียงอยู่ภายในฐานรองดอกรูปกลมคล้ายผล
ผล เป็นผลรวม ทรงกลมมน ขนาด ๑-๑.๕ ซม. เมื่อสุกจะมีสีส้มแดง

ในพุทธประวัติได้กล่าวถึงต้นนิโครธ ที่เรียกในพระธรรมสูตรว่า นิโครธพฤกษ์ เป็นสถานที่ซึ่งนางสุชาดาได้ถวายข้าวมธุปายาสแก่พระสิทธัตถะเมื่อครั้งประทับอยู่โคนใต้ต้นไม้นี้ ด้วยเข้าใจว่าเป็นรุกขเทวา อาหารมื้อนี้ถือเป็นมื้อสุดท้ายก่อนที่พระมหาบุรุษจะเสด็จไปประทับใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ และได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อีกตอนหนึ่งในพุทธประวัติกล่าวว่า เมื่อพระบรมศาสดาประทับอยู่ ณ ต้นพระศรีมหาโพธิ หลังจากตรัสรู้แล้ว ๗ วัน ก็เสด็จสู่ต้นไทรซึ่งเป็นที่พักของคนเลี้ยงแกะ ชื่อว่า อชปาลนิโครธ ตั้งอยู่ในทิศบูรพา เพื่อทรงเสวยวิมุตติสุข ทบทวนพระธรรมวิเศษที่ได้จากการตรัสรู้


ประโยชน์/สรรพคุณ
ราก เป็นยาบำรุง รากและใบ แก้โรคบวมน้ำ แก้โรคโกโนเรีย แก้อาเจียนเรื้อรัง เปลือก เป็นยาบำรุง ฝาดสมาน แก้บิด แก้ท้องร่วง ทั้ง 5 รักษาโรคตา รักษาแผลในปาก แก้ไข้ แก้โรคอหิวาตกโรค

เป็นไม้ที่ให้ร่มเงาแก่สัตว์นานาชนิด ผลเป็นอาหารของนก กา และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก เช่น กระรอก กระแต ฯลฯ